Islam W Praktyce

muskaan

Irańskie spory
12.02.2005/JS

W Iranie toczy się obecnie spór między tradycjonalistami a modernistami., w którym chodzi o kształt państwa i sens rewolucji islamskiej – pisze z Teheranu Piotr Kłodkowski.

Tradycjonaliści, w przeważającej części duchowieństwo, zbliżeni są poglądami do rządzących. Stoją na stanowisku, że filozofia islamu oraz religia są nierozłączne i niezmienne w czasie. Odrzucają oni cywilizację zachodnią. Twierdzą, że sprawiedliwy system władzy politycznej opiera się na wiedzy doskonałego znawcy prawa islamu. Władza znawcy islamskiego prawa gwarantuje przestrzeganie jego praw, a bez jego nadzoru prawa te mogą być złamane. Nie do przyjęcia dla nich jest demokracja przedstawicielska, najlepszą zaś rękojmią sprawiedliwego systemu jest wiedza płynąca od Boga. Obecny system władzy w Iranie zgodny jest ze stanowiskiem tradycjonalistów – faktyczną głową państwa jest ajatollah Ali Chamenei, a prezydent kraju Mohammed Chatami ma ograniczone pole manewru politycznego.

Moderniści nie godzą się z poglądami tradycjonalistów i twierdzą, że należy rozróżniać między samą religią, która jest niezmienna, a wiedzą religijną, filozofią islamską, podlegającą zmianom. Otwiera to drogę jakiejś syntezie tradycji islamskiej ze współczesną myślą zachodnią. Dzięki temu filozofia islamska będzie w stanie reagować na zmieniającą się rzeczywistość. Reformiści podnoszą zarzut, że islam w Iranie stał się w niedopuszczalny sposób wyłącznie ideologią polityczną.

Największym autorytetem wśród przeciwników irańskiego establishmentu uważa się filozofa polityki i religii Abdulkarima Surusza. Podkreśla on odrębność religii i wiedzy religijnej, potępia instytucje szyickiego kleru, dla którego – jego zdaniem – religia jest środkiem do realizacji celów politycznych i metodą zdobywania pieniędzy. Uważa zatem, że najwłaściwszymi nauczycielami religii wcale nie są irańscy duchowni, ale uczeni niekierujący się żądzą zysku. Surusz ogłosił też niepoprawną politycznie w Iranie koncepcję trzech składników miejscowej kultury: przedislamskiego, muzułmańskiego i – wyklętego – zachodniego. Jego zdaniem w dzisiejszym świecie bez groźby zacofania nie sposób zamknąć się na wpływy Zachodu.

Po stronie reformatorów opowiedziała się młodzież, głównie studenci, których większość to kobiety. Do obozu reformatorskiego należy też Szirin Ebadi, która poddaje m.in. krytyce sytuację kobiet w Iranie. Podkreśla, że dyskryminacja wcale nie jest związana z przesłaniem islamu, lecz skutkiem uwarunkowań kulturowych. Trzeba też podkreślić, że dążenia reformatorskie wcale nie spowodowały spadku poziomu praktyk religijnych – wiara islamska ma się w Iranie bardzo dobrze.

Tłem sporu jest też splot problemów gospodarczych połączonych z gwałtownym odmładzaniem się społeczeństwa (młodzież stanowi prawie 75 proc.) oraz ofensywą polityczną władz, która przystąpiła do zwalczania nieskromnej odzieży, zakazanej muzyki, alkoholu i narkotyków. Akcji władz towarzyszyły jednak umiarkowane głosy wywodzące się z obozu tradycjonalistów. Pojawiają się również oznaki uznania dla przedmuzułmańskiej przeszłości Iranu. Być może to sygnał gotowości szukania kompromisu też z Zachodem.

Piotr Kłodkowski, Islam ściąga chustę,
Polityka 6 (2490), 12 lutego 2005, s. 56-57

muskaan

a oto link do artykulu
[link widoczny dla zalogowanych]

athe

polecam jeszcze artykuł tegoż autora pt. "Polityczny mesjanizm w islamie", zamieszczony w roczniku Teologia Polityczna.
podaję link do strony:
[link widoczny dla zalogowanych]
niestety - tam można przeczytać tylko numery archiwalne, a więc ten właśnie artykuł jest niedostępny. ale zachęcam, jest sporo innych. a gdyby ktoś chciał, mogę spróbować wysłać na mail skan, lub przesłać ksero pocztą Wink

muskaan

dzieki athe, z checia popatrze