Islam W Praktyce

Fati

Historia Szyizmu
Allamah Seyyed Muhammad Husayn Tabatabai
GENEZA I ROZWÓJ SZYIZMU

Święty Prorok (saws) podczas pierwszych dni swego proroctwa, kiedy zgodnie z tekstem Qur’anu nakazano mu wprowadzić w religię jego bliskich krewnych, powiedział im, że kto pierwszy przyjmie jego zaproszenie będzie jego następcą i dziedzicem. Pierwszy przyjął Islam Ali (as) a Prorok (saws) akceptując jego poddanie się wierze wypełnił swą obietnicę.

Zgodnie z wieloma niekwestionowanymi i całkowicie autentycznymi hadisami, zarówno sunnickimi jak i szyickimi, Prorok (saws) jasno oświadczył, iż Ali (as) został zachowany od błędu i grzechu w swych czynach i słowach. Cokolwiek mówił i robił było w doskonałej harmonii z naukami religii i posiadał on największą spośród towarzyszy wiedzę w kwestiach odnoszących się do islamskich nauk i przepisów. W okresie proroctwa Ali (as) pełnił ważną służbę i ponosił wielkie ofiary. Gdy niewierni z Mekki postanowili zabić Proroka (saws), zdecydował się on wyemigrować do Medyny. Spytał Alego (as): „Czy będziesz spał w moim łożu tak by myśleli, że to ja abym nie został zabity?”. Ali (as) przyjął to zadanie z otwartymi ramionami. Zdarzenie to zostało odnotowane w różnych historiach i zbiorach hadisów (Emigracja z Mekki do Medyny wyznacza datę początku islamskiego kalendarza, hidżra). Ali (as) służył również walcząc w bitwach pod Badr, Uhud, Chajbar, Chandaq i Hunajn, podczas których znacznie przyczynił się do zwycięstw.

Dla szyitów głównym dowodem legitymizacji sukcesji Alego (as) po Proroku (saws) jest wydarzenie Ghadir Chum kiedy to Prorok (saws) wybrał Alego (as) na przewodnika wspólnoty. Oczywiste jest, że ze względu na oddaną służbę, szczególne cechy oraz wielką miłość jaką okazywał mu Prorok (saws), niektórzy z towarzyszy którzy znali Alego (as) bardzo dobrze zgromadzili się wokół niego i podążali za nim do tego stopnia, że wielu innych zaczęło uznawać to przywiązanie i uwielbienie za nadmierne. W wielu powiedzeniach Proroka (saws) widzimy odniesienia do tej grupy zwanej „Szi’a Alego” i „Szi’a Domu Proroka” (szi’a – stronnictwo).

Przyczyna oddzielenia się szyickiej mniejszości
od sunnickiej większości
Przyjaciele i zwolennicy Alego (as) wierzyli, że po śmierci Proroka (saws) kalifat i autorytet religijny (mardża’ijat-i ‘ilmi) powinny należeć do niego. Wynikało to według nich z rozważenia pozycji Alego (as), jego relacji z Prorokiem (saws), wybranymi pośród towarzyszy oraz z ogółem muzułmanów. Dopiero wydarzenia jakie nastąpiły podczas kilku dni ostatniej choroby Proroka (saws) pokazały, że istnieje opozycja wobec ich opinii. W przeciwieństwie do ich oczekiwań, kiedy Prorok (saws) umarł a jego ciało nie zostało jeszcze pochowane, gdy jego rodzina i kilku towarzyszy było zajętych przygotowaniami do pochówku; przyjaciele i zwolennicy Alego (as) otrzymali wieści o tym, że inna grupa udała się do meczetu gdzie zgromadziła się wspólnota, która stanęła w obliczu nagłej straty przywódcy. Ta grupa, która później stała się większością, w wielkim pośpiechu dążyła do wybrania spośród muzułmanów kalifa w celu zabezpieczenia dobra społeczności i rozwiązania jej ówczesnych problemów. Zrobili to bez konsultacji z Domem Proroka, jego krewnymi i wieloma przyjaciółmi, którzy zajęci byli pogrzebem; nie zostali oni nawet poinformowani. Ali (as) i jego towarzysze zostali więc postawieni przed faktem dokonanym.

Ali (as) i jego przyjaciele – tacy jak ‘Abbas, Zubajr, Salman, Abu Dharr, Miqdad i ‘Ammar – po pochowaniu ciała Proroka (saws) dowiedzieli się o procedurze wyboru kalifa. Zaprotestowali przeciw wyborowi oraz przeciw tym, którzy go dokonali. Zaprezentowali swoje argumenty, ale otrzymali odpowiedź, że w grę wchodziło dobro muzułmanów i że rozwiązanie leżało w tym co zostało uczynione. Ten właśnie protest i krytycyzm oddzielił od większości mniejszość, która podążała za Alim (as) a która stała się znana całej społeczności jako „stronnicy” czyli „szi’a” Alego (as). Kalifat owego czasu niezadowolony był z takich odniesień, które dzieliły społeczność muzułmańską na większość i mniejszość. Zwolennicy kalifa uważali kalifat za sprawę konsensusu wspólnoty (idżma’) i nazwali wszystkich przeciwnych tej koncepcji „wrogami zgody”. Stwierdzili w ten sposób, że Szi’a stoi w opozycji do muzułmańskiej społeczności.

Szyizm był od samego początku potępiany ze względu na sytuację polityczną owego czasu, dlatego też nie mógł nic osiągnąć samym politycznym protestem. Ali (as) ze względu na dobro Islamu i muzułmanów, jak również z powodu braku wystarczającego zaplecza politycznego i militarnego, nie dążył do powstania przeciw istniejącemu porządkowi politycznemu, które miałoby krwawą naturę. Jednakże ci, którzy sprzeciwiali się kalifatowi odmówili podporządkowania się większości w pewnych kwestiach dotyczących wiary oraz w dalszym ciągu utrzymywali, że sukcesja po Proroku (saws) oraz autorytet religijny prawnie należą się Alemu (as). Wierzyli, że właśnie do niego powinno zwracać się z wszelkimi sprawami duchowymi i religijnymi i zapraszali ludzi aby zostali jego zwolennikami.

Problemy sukcesji i autorytetu w naukach religijnych

Zgodnie z islamskimi naukami tworzącymi jego podstawę, szyizm wierzył, iż najważniejszą kwestią stojącą przed islamskim społeczeństwem było wyjaśnienie i wyklarowanie zasad nauk religijnych. Dopiero po takim wyklarowaniu można było myśleć o wprowadzaniu tych zasad do porządku społecznego. Innymi słowy szyizm wierzył, że ponad wszystko inne, członkowie społeczności powinni być w stanie zyskać prawdziwą wizję świata i człowieka opartą na rzeczywistej naturze rzeczy. Tylko wtedy mogą poznać i wypełniać swe obowiązki istot ludzkich – w czym leżał ich prawdziwy dobrobyt. Po dokonaniu takiego pierwszego kroku islamski rząd powinien zachowywać i egzekwować prawdziwy islamski porządek w społeczeństwie w taki sposób aby człowiek nie czcił niczego poza Bogiem, posiadał możliwie najwyższą wolność osobistą i społeczną oraz czerpał korzyści z prawdziwej sprawiedliwości osobistej i społecznej.

Te cele mogły zostać osiągnięte tylko przez kogoś kogo Allah uchronił od błędów. W innym wypadku przywódcami i autorytetami religijnymi mogliby zostawać ludzie, którzy nie byliby wolni od skłonności do wypaczeń myśli bądź zdradzania obowiązków jakie na nich spoczywają. Gdyby do tego doszło, sprawiedliwe i dające wolność rządy Islamu stopniowo przekształciłyby się w dyktatorską władzę i całkowicie autokratyczny rząd. Co więcej, czyste nauki religijne mogłyby paść, jak w przypadku innych religii, ofiarą zmian i wypaczeń w rękach egoistycznych uczonych kierujących się chęcią dostosowania religii do własnych korzyści. Jak potwierdził Prorok (saws), Ali (as) postępował całkowicie zgodnie z Księgą Allaha i tradycją Proroka (saws) zarówno w słowach jak w uczynkach.

Tym co nie pozwalało szyitom zaakceptować elekcyjnej metody wyboru kalifa był strach przed konsekwencjami jakie mogły z tego wyniknąć: obawa przed możliwą korupcją islamskiego rządu i zniszczeniem podstaw nauk religijnych. Gdy do tego doszło, późniejsze wydarzenia w islamskiej historii potwierdziły te obawy co jeszcze bardziej utwierdziło szyitów w ich poglądach. W swych najwcześniejszych latach z powodu małej liczby zwolenników szyizm zdawał się jednak być wchłonięty przez większość, choć prywatnie wciąż nalegał na przyjmowanie islamskich nauk od Domu Proroka i zapraszanie ludzi do swojej sprawy. W tym samym czasie, w celu zachowania potęgi Islamu i zabezpieczenia jego rozwoju, szyici nie stanowili otwartej opozycji wobec reszty islamskiego społeczeństwa. Członkowie wspólnoty szyickiej walczyli nawet ramię w ramię z sunnicką większością w świętych wojnach i uczestniczyli w sprawach publicznych. Sam Ali (as) w interesie całego Islamu przewodził sunnickiej większości zawsze kiedy było to konieczne.

Szyizm w wieku 2h (hidżry) / VIII

W 2h/VIII wieku po serii rewolucji i krwawych wojen w świecie islamskim, będących wynikiem niesprawiedliwości i represji ze strony dynastii Umajjadów, w Chorasanie w Persji zapoczątkowany został ruch anty-umajjadzki występujący w imieniu Domu Proroka. Przywódcą tego ruchu był perski generał, Abu Muslim Marwazi, który stopniowo rozwijając swą sprawę doprowadził ostatecznie do obalenia rządu Umajjadów. Chociaż początki tego ruchu miały zaplecze szyickie a jego członkowie wysuwali twierdzenia, iż chcą pomścić przelaną krew Domu Proroka, nie powstał on w wyniku instrukcji Imamów (as). Kiedy Abu Muslim zaoferował w Medynie kalifat szóstemu Imamowi (as), ten całkowicie propozycję odrzucił mówiąc: „Nie jesteś jednym z moich ludzi, a ten czas nie jest moim czasem”. Ostatecznie Abbasydzi uzyskali kalifat w imię rodziny Proroka (saws) i początkowo wykazywali nieco dobrych chęci względem ludu w ogóle, a względem potomków Proroka (saws) w szczególności. W imię pomszczenia męczenników z rodziny Proroka (saws) masakrowali Umajjadów do tego stopnia, że otwierali nawet ich groby i palili cokolwiek w nich znaleźli. Szybko jednak poszli w ślady Umajjadów w ich niesprawiedliwości i nieodpowiedzialności. Abu Hanifa, założyciel jednej z czterech sunnickich szkół prawnych, został przez kalifa Al-Mansura uwięziony i biczowany. Szósty Imam (as) zmarł w wyniku otrucia. Potomkowie Świętego Proroka (saws) byli czasem pozbawiani głów, zakopywani żywcem a nawet zamurowywani. Ogromne bogactwo jakie spływało każdego roku z różnych zakątków islamskiego świata do publicznego skarbca w stolicy tworzyło atmosferę luksusu. Znaczna część tego bogactwa była jednak wydawana dla przyjemności ówczesnego kalifa. Liczba pięknych niewolniczek będących w posiadaniu niektórych kalifów przekraczała tysiące. Na obaleniu władzy Umajjadów i ustanowieniu rządu Abbasydów szyizm w żaden sposób nie skorzystał. Jego represyjni i niesprawiedliwi wrogowie zmienili po prostu swe imię.

Szyizm w 3h / IX wieku

Na początku 3h/IX wieku szyici mogli znowu nieco odetchnąć. Bardziej sprzyjające warunki były najpierw wynikiem faktu, iż przetłumaczonych zostało na język arabski wiele naukowych i filozoficznych ksiąg a ludzie garnęli się do studiowania nauk intelektualnych i racjonalistycznych. Co więcej al-Mamun, abbasydzki kalif od roku 198h/813 do 218h/833 wykazywał sympatie mutazylickie, stąd też był bardziej skłonny pozwalać na całkowitą swobodę dyskusji i propagację różnych poglądów religijnych. Szyiccy teologowie i uczeni w pełni korzystali z tej wolności rozwijając swą naukę i propagując idee szyickie. Al-Mamun, kierując się żądaniami ówczesnych sił politycznych, uczynił ósmego szyickiego Imama (as) swym następcą, jak przekazuje historia. W rezultacie potomkowie Świętego Proroka (saws) byli do pewnego stopnia wolni od presji ze strony rządu i cieszyli się pewnym zakresem wolności. Nie upłynęło jednak dużo czasu zanim miecz zwrócił się po raz kolejny przeciw nim, szczególnie za sprawą al-Mutawakkila (233h/847-247h/861), który żywił wybitną niechęć względem Alego (as) i szyitów. Z jego rozkazu całkowicie zniszczony został grób trzeciego Imama (as) w Karbali.

Szyizm w 4h / X wieku

W 4h/X wieku ponownie przeważyły pewne warunki, które pomogły w rozszerzeniu i umocnieniu szyizmu. Należy pośród nich wymienić osłabienie w centralnym rządzie i administracji abbasydzkiej oraz pojawienie się władców Bujjidzkich. Będący szyitami Bujjidzi mieli wielkie wpływy nie tylko w prowincjach Persji ale również w stolicy kalifatu w Bagdadzie. Mieli nawet wpływ na samego kalifa. Ta nowa siła umożliwiła szyitom sprzeciwienie się swym wrogom, którzy usiłowali ich zniszczyć opierając się na potędze kalifatu. Umożliwiła również szyitom otwarte propagowanie swych poglądów.

Jak potwierdzają historycy, w tym wieku większa część półwyspu Arabskiego była szyicka, z wyjątkiem niektórych dużych miast. Nawet niektóre główne miasta takie jak Hadżar, Uman i Sa’dah były szyickie. W Basrze, która zawsze była miastem sunnickim i rywalizowała z Kufą uważaną za centrum szyickie, pojawiła się znacząca grupa szyitów. Wielu szyitów było również w Tripoli, Nablusie, Tiberiasie, Aleppo, Najszapurze oraz Heracie, szyicki był również Ahwaz oraz wybrzeże Zatoki Perskiej od strony Persji.

Na początku tego wieku Nasir Utrush, po wielu latach propagacji swej religijnej misji w północnej Persji, zyskał władzę w Tabaristanie i ustanowił królestwo, które przetrwało kilka pokoleń po nim. Przed Utrushem przez wiele lat Tabaristanem rządził Hasan ibn Zajd al-‘Alawi. W tym też okresie Fatymidzi, będący szyitami isma’ilickimi, podbili Egipt i zorganizowali kalifat, który przetrwał ponad dwa stulecia (296h/908-567h/1171). W głównych miastach takich jak Bagdad, Kair i Najszapur dochodziło między szyitami a sunnitami do walk, w których szyici często zwyciężali.

Szyizm od wieku 5h / XI do 9h / XV

W tym okresie szyizm kontynuował swą ekspansję. Wielu królów i władców będących szyitami pojawiło się w różnych częściach islamskiego świata i propagowało szyizm. Pod koniec 5h/XI wieku działalność Isma’ilitów zakorzeniła się w twierdzy Alamut i przez prawie sto pięćdziesiąt lat Isma’ilici żyli w całkowitej niezależności od centralnych regionów Persji. Sadat-i Mar’aszi, którzy byli potomkami Świętego Proroka (saws), rządzili przez wiele lat w Mazandaranie (Tabaristan). Szah Muhammad Chudabandah, jeden ze znanych władców mongolskich, został szyitą a jego potomkowie rządzili w Persji przez wiele lat, będąc skutecznym narzędziem propagacji szyizmu. Należy również wspomnieć o królach dynastii Aq Qojunlu i Qara Qojunlu rządzących w Tabrizie, których wpływy rozciągały się do Fars i Kerman; a także o fatymidzkim rządzie w Egipcie.

Oczywiście wolność religijna i możliwość rozszerzania wpływów zmieniały się w zależności od różnych władców. Dla przykładu, wraz z zakończeniem rządów Fatymidów i dojściem do władzy Ajjubidów scena polityczna uległa diametralnej zmianie a szyicka ludność Egiptu i Syrii straciła swą religijną niezależność. Wielu ludzi zabito w tym okresie tylko za to, że byli szyitami. Jednym z nich był Szahid-i awwal (Pierwszy Męczennik) Muhammad ibn Makki, wybitna postać prawodawstwa szyickiego, zabity w Damaszku w roku 786h/1384. W Aleppo zabity został Szajch al-Iszraq Szihab al-Din Suhrawardi na podstawie zarzutu kultywowania batynickich nauk i filozofii. Generalnie w tym okresie szyizm wzrastał liczebnie choć jego religijna siła i wolność zależała od lokalnych warunków i ówczesnych władców. Nie był jednak w tym czasie oficjalną religią żadnego państwa muzułmańskiego.

Szyizm w wiekach 10h / XVi I - 11h / XVII

W 10h/XVI wieku Isma’il, pochodzący z rodu Szajcha Safiego al-Dina Ardibili, będący mistrzem sufickim jak również szyitą, wraz z trzema setkami sufich – uczniów jego ojca, rozpoczął powstanie w Ardibil w celu ustanowienia niezależnego i silnego państwa szyickiego. W ten sposób rozpoczął podbój Persji i pokonał lokalnych władców feudalnych. Po serii krwawych wojen z władcami miejscowymi jak również z Ottomanami utrzymującymi kalifat, udało mu się krok po kroku uczynić z Persji państwo, a szyizm uczynił jego oficjalną religią.

Po śmierci Szaha Isma’ila inni safawidzcy królowie rządzili Persją do 12h/XVIII wieku, umacniając tam pozycję szyizmu. U szczytu ich władzy, za panowania Szaha Abbasa, Safawidom udało się podwoić terytorium Persji.
_________________
umm sara

[link widoczny dla zalogowanych]

mooniska

odswierze troche watek.. na ktoryms z forum przeczytalam ze szyici nie wierza w sunny Proroka.. jak to jest czy moglby mi ktos to jakos zrozumiale wytlumaczyc?? jestem tez ciekawa bo mam znajomych ona jest sunnitka a on szyitem miedzy nimi czesto dochodzi do awantur.. wiem ze ma to podloze religijne.. co robic w trakich przypadkach??

Al-Islam

Wszyscy muzułmanie wierzą, że sunna Proroka jest przykładem do naśladowania i opierają się na niej w dedukcji praw i zasad. Fakt, że jedna grupa ma nawiązanie do słowa "sunna" w swojej nazwie nie oznacza, że grupa nosząca inną nazwę nie uznaje sunny. Są jednak dwie główne różnice w szyickim rozumieniu sunny - po pierwsze z punktu widzenia szyickiego sunna jest niejako rozszerzona o wypowiedzi i czyny dwunastu Imamów (a) uważanych w szyizmie za następców Proroka (s); po drugie jeśli chodzi o osoby, od których przekazy o sunnie Proroka uznawane są autorytatywne - szyici preferują przyjmowanie przekazów od rodziny Proroka i tylko niektórych towarzyszy. W praktyce różnice te sprowadzają się do tego, że posiadamy swoje własne zbiory hadisów - nie posługujemy się tzw. Sahih Sitta (sześcioma głównymi zbiorami uznawanymi za autorytatywne przez sunnitów), ale przede wszystkim czterema zbiorami znanymi jako Kutub al-Arba'a. Więcej o szyickim podejściu do hadisów:

[link widoczny dla zalogowanych]

Jeśli chodzi o drugie pytanie to nie jestem w stanie odpowiedzieć nie wiedząc czego dokładnie owe awantury dotyczą - bardzo często nawet małżonkowie pochodzący z tych samych grup w Islamie spierają się w kwestiach religijnych ponieważ każde z nich ma odmienną wizję Islamu i jego roli w rodzinie.

Amir · Gość

A to, że małżeństwo się o takie rzeczy kłóci to tylko świadczy o nich. W zasadzie to ciężko mi nawet uwierzyć, żeby to była prawda co Mooniska nam tu pisała. ;)

PEWNYCH RÓŻNIC JUŻ SIĘ NIE PRZESKOCZY, ALE CZY TAK CIĘŻKO RAZEM W ZGODZIE ŻYĆ? Przecież wszyscy jesteśmy muzułmanami, dziećmi Allaha.

Salma

mooniska

oboje sa turkami on szyita ona sunnitka.. i chyba ogromne znaczenie ma to ze on wychowal sie w Turcji a ona w Niemczech.. oboje maja zupelnie inny poglad na sprawe religii.. ona np ma kolczyk w pepku bo przeciez nikt go nie widzi.. on kaze mu go wyciagnac bo zdobic ciala nie wolno.. taki prosty przyklad albo kolejny.. ona czesto wychodzi skapo ubrana np spudnice mini itd.. kiedys nawet z moim zastanawialismy sie dlaczego on nie zwroci jej uwagi w koncu jest jej mezem.. ale jakies kilka tyg temu ona spedzila u mnie w domu noc po wlasnie takiej awanturze.. nei wiem dokladnie o co poszlo ale z tego co mi powiedziala to klocili sie o to jak islam powinien dzisiaj wygladac.. ona jest za tym aby go modernizowac bo w koncu zyje w Europie itd.. zdziwienie moje bylo ogromne bo w koncu ja bym sobie w zyciu na taka sytuacje nie pozwolila.. ale rozsadek podpowiedzial zebym sie nie wtracala.. mowila tez o tym ze jej maz jest przewrazliwiony wlasnie dlatego ze jest szyita i nie potrafi wielu rzeczy zrozumiec..

Amir · Gość

Uważam, że takie konflikty nie są spowodowane wyznawanym nurtem. Chodzi przecież o wewnętrzne przekonania tych ludzi. Ona luźno podchodzi do religii, on jest konserwatywny. Tyle.

MARI

Al-Islam

W dzisiejszych czasach jedną z najważniejszych rzeczy jakie para powinna dokładnie przedyskutować zanim zdecyduje się na ślub jest właśnie to jaką oboje mają wizję Islamu i jego miejsca w życiu współczesnego człowieka, w rodzinie, wychowaniu dzieci, w społeczeństwie. Brak omówienia takich spraw przed ślubem to w dzisiejszych czasach często recepta na katastrofę.

mooniska